‘Geleceğin interneti’ olarak görülen ve üçüncü nesil internet anlamına gelen Web 3.0, henüz tam anlamıyla hayatımıza girmedi. Ama birçok kişi ve kurum şimdiden bu alana önemli yatırımlar yapmaya başladı. Web 3.0 tam olarak nedir, şu an kullandığımız internetten neden daha farklı? Tam olarak ne zaman Web 3.0 ile tanışacağız?
Web 3.0 Nedir?
2000’li yılların başında duymaya başladığımız ve ‘Semantik Web’ olarak da anılan Web 3.0 kavramı, ilk kez Berners-Lee tarafından 2001 tarihli bir makalede kullanıldı. İnternetin ilk halini temsil eden Web 1.0, yalnızca okunabilir içeriklere sahipken, Web 2.0 okunabilir içerikler sunmasının yanı sıra kullanıcıların içerik üretimine katkıda bulunmasına da izin veriyordu. Web 3.0 ise tüm bunları geliştirirken; merkeziyetsiz, blockchain tabanlı, yapay zekanın kullanıldığı ve şirketlerin değil kullanıcıların söz sahibi olduğu bir interneti temsil ediyor.
Web 3.0’ü Farklı Kılan Özellikleri Nelerdir?
Temelde Web 3.0, ileri düzey teknolojiler kullanılarak geliştirilen bir internet platformudur. Web 3.0’ü oluşturan en önemli teknolojiler ise şunlardır:
- Blockchain
- Yapay Zeka (AI)
- Nesnelerin İnterneti (IoT)
- Creator Economy
- Metaverse
- Decentralized Finance (DeFi)
Blockchain
En yalın haliyle blockchain, merkezi bir otoriteye ya da aracıya gerek duymadan bütün işlemleri güvenli ve açık bir şekilde akıllı sözleşmelerle düzenlemeye imkan tanıyan bir teknolojidir. Web 3.0 ve blockchain, merkeziyetsiz ve transparan yapıları, olası siber saldırılara karşı üst düzey güvenlik sağlamaları ile birbirlerini besler ve geliştirir.
Yapay Zeka (AI)
Web 3.0 ile birlikte Semantik Web ve doğal dil işleme (NLP) gibi teknolojilerin de yardımıyla, bilgisayarlar veriyi ve bilgiyi insanların anladığı gibi anlayabilecekler. Bunun gerçekleşmesi için Web 3.0, insanların öğrenme şeklini taklit eden çeşitli algoritmalar ve veriler kullanarak ‘Yapay Zeka’dan (AI) faydalanmaktadır. Bu sayede kullanıcılar, söz konusu bilgiye daha hızlı erişecek ve daha doğru sonuçlara ulaşabilecek.
Nesnelerin İnterneti (IoT)
Nesnelerin interneti, otomobillerden küçük mutfak aletlerine, günlük yaşamda kullandığımız tüm nesnelerin birbirleriyle veri alışverişi yaparak senkronize bir şekilde çalışmalarını sağlayacak olan teknolojidir. Web 3.0’ün, ‘nesnelerin interneti’ teknolojisininin de daha etkin bir şekilde kullanılmasına öncülük etmesi bekleniyor. Bu sayede, birçok yeni akıllı cihaz hayatımıza dahil olacak.
Creator Economy (Yaratıcı Ekonomi)
‘Creator Economy’ kişilerin kendi dijital içeriklerini oluşturarak gelir elde edebildikleri yazılım destekli ekonomi olarak tanımlanabilir. Web 3.0, merkeziyetsiz yapısı sayesinde kişilerin kendi içerikleri üzerinde istedikleri gibi kontrol sahibi olabilmelerine izin veriyor. İçerik üreticileri, merkezi platformlara ihtiyaç duymaksızın yeni gelir modelleri yaratabilecek.
Metaverse
Web 3.0’ın temel teknolojilerinde olması beklenen Metaverse, birçok sanal dünyayı birleştirerek çevrimiçi ve 3 boyutlu bir evren sunar. Ayrıca kripto varlıklar ve NFT'lerden oluşan kendi bağımsız ekonomisine de sahiptir.
Decentralized Finance (DeFi)
DeFi, (merkeziyetsiz finans), blockchain teknolojisini kullanan Web 3.0'ün şeffaf yapısından yararlanır. Bu sistemle kullanıcılar, dijital varlıkları üzerinde daha çok kontrole sahip olurken, aynı zamanda fiziksel kredi ve banka kartları da edinebilirler.
Web 3.0 Nasıl Çalışır?
Web 3.0 ile günümüzde kullandığımız internet bazı benzerliklere sahip olsa da çalışma prensipleri farklıdır. Bu farklardan en önemlisi, Web 2.0’de veri güvenliği ve işlenmesini merkezi olarak yapılırken, Web 3.0’te internet merkeziyetsiz ve aracısızdır.
Merkezi olmayan bu uygulamalar Decentralized Applications, (dApps) ya da ‘Merkeziyetsiz Uygulamalar’ olarak isimlendirilir. Blockchain veya eşler arası (P2P) ağlar üzerinde çalışan merkeziyetsiz uygulamalarda, ağdaki geliştiriciler merkeziyetsiz ve güvenli bir ağ oluşturdukları zaman ödüllendirilir. Böylece ağın gelişimine katkı sağlamak için teşvik edilmiş olurlar. Öte yandan, Web 3.0’ün yaygınlaşması ve yapay zeka (AI) teknolojisinin sürekli öğrenen yapısı sayesinde, sanal ve gerçek dünya birbirine daha da yakınlaşır.
Web 3.0 Özellikleri Nelerdir?
Aracıların ortadan kalktığı Web 3.0 kavramı, merkezi olmayan dağıtık bir organizasyonu ve bireylerin birbirlerine hizmet verebilmelerini amaçlıyor. Öte yandan yapay zeka teknolojisi sayesinde elde edilen verilerle kullanıcılar kendi verilerini kontrol edebilir. Bu da, kullanıcıların kendi verileri üzerinde tam bir kontrole erişmesini sağlar. Bu özelliklerin yanı sıra Web 3.0 teknolojisinin sahip olduğu bazı özellikleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Blockchain ve kripto kullanımı
- Her yerde bağlanabilirlik ve Nesnelerin İnterneti (IoT) desteği
- Semantik web altyapısı
- Yapay zeka (AI)
- Merkeziyetsizlik
- 3D ve uzamsal deneyime sahip UX
- Metaverse desteği
- Veri sahipliğinin yeniden tanımlanması
- Uç bilgi işlem altyapısı ile entegrasyon
Blockchain ve Kripto Varlıklar ile Web 3.0’ün İlişkisi Nedir?
Web 3.0’ın temelinde yer alan merkeziyetsizlik ilkesi, blockchain ve kripto varlıklarla ilişkisini tanımlamak için en önemli özelliktir. Blockchain, merkezi bir otoriteye gerek duymadan bütün işlemleri güvenli ve açık bir şekilde akıllı sözleşmeler kullanarak yürüten bir teknolojidir. Web 3.0 teknolojisi de merkeziyetsiz ve saldırılara karşı dayanıklı yapısı sayesinde blockchain’in geliştirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
‘Web 3.0 tokenleri’ olarak da bilinen kripto varlıklar, kişilerin sahip olduğu dijital varlıkları aracı bir kuruma ihtiyaç olmadan yönetmelerini mümkün kılar. Kripto varlıklar, Web 3.0 tarafından desteklenen blockchain teknolojisinden faydalanarak, kullanıcıların tüm verilerini güvenli şekilde kayıtlı altına alma imkanı da sunuyor.
